(Bản dịch không chính thức). “Công nghệ bù cho tôi đôi mắt”, Hương, một cựu học sinh khiếm thị trường Nguyễn Đình Chiểu, Hà Nội, đã chia sẻ như vậy. Hương là một trong số nhiều người mà cuộc sống đã được thay đổi nhờ tác động của số hóa. Trước đây, mẹ của Hương - bác Hạnh, phải ngồi cạnh cô cả ngày và lật từng trang sách để hỗ trợ con học. Giờ đây, Hương có thể sử dụng các công cụ thông minh để tiếp cận thông tin ở dạng in ấn giống như một người bình thường. Điều này đã mở ra nhiều cơ hội mới. Tất cả chúng ta đều đã nhận thấy sức mạnh to lớn của số hóa. Với những ai chưa cảm nhận được điều đó, hãy lắng nghe chia sẻ của Hương. Câu chuyện của cô là một ví dụ cho thấy cuộc cách mạng kỹ thuật số đã mang lại nhiều điều kiện thuận lợi để tất cả chúng ta đều được phát triển và có cuộc sống tốt đẹp hơn. Đại dịch COVID-19 đã khiến cả thế giới phải dịch chuyển lên không gian số - một điều chưa từng có tiền lệ trước đây. Đại dịch đã minh chứng rằng số hóa có thể thay đổi cách chúng ta làm việc, học tập, tương tác và giao tiếp, mở ra những cơ hội mới và phá bỏ những rào cản truyền thống giúp chúng ta có thể hội nhập một cách chủ động hơn, qua đó nâng cao chất lượng cuộc sống, giáo dục, sức khỏe và sinh kế. Với riêng phụ nữ và trẻ em gái, chuyển đổi số mang đến cơ hội xóa bỏ định kiến giới và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn. Câu chuyện của Hương là một minh chứng rõ ràng nhất cho điều đó. Tuy nhiên, đổi mới sáng tạo và công nghệ cũng có thể góp phần làm sâu sắc thêm định kiến giới và tình trạng bất bình đẳng. Tổng sản phẩm quốc nội của các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình đã mất đi 1 nghìn tỷ USD trong thập kỷ vừa qua khi nữ giới không được tham gia vào thế giới số — và mức thiệt hại này có thể tăng lên 1,5 nghìn tỷ USD vào năm 2025 nếu các giải pháp tức thì không được thực hiện. Đổi mới công nghệ và kỹ thuật số có thể đồng thời tạo ra, xóa sổ và thay đổi việc làm.[1] Với CMCN 4.0, tự động hóa và những tiến bộ về công nghệ sẽ cắt giảm mạnh nhu cầu tuyển dụng lao động phổ thông và lao động tay nghề thấp. Có tới 86% lao động trong ngành dệt may và da giày tại Việt Nam có nguy cơ mất việc làm trong vòng 15 năm tới.[2] Chủ đề trọng tâm của ngày Quốc tế Phụ nữ năm nay là khoảng cách số giữa nam và nữ, đồng thời là kêu gọi thúc đẩy chuyển đổi số và công nghệ cho tất cả mọi người, dù ở bất cứ nơi đâu. Chủ để này càng thích hợp và đúng lúc tại Việt Nam vì Chính phủ đã bắt tay thực hiện hành trình số hóa với nhiều mục tiêu tham vọng. Chuyển đổi số đóng vai trò thiết yếu trong xã hội và nền kinh tế. Đây được coi là công cụ nâng cao năng suất, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và đảm bảo Việt Nam có thể duy trì năng lực cạnh tranh quốc tế. Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để đảm bảo khả năng tiếp cận công nghệ một cách bình đẳng, đặc biệt là công nghệ thông tin (CNTT). Tất cả 63 tỉnh thành đều không ghi nhận sự khác biệt đáng kể giữa nữ giới và nam giới, trẻ em gái và trẻ em trai về khả năng tiếp cận CNTT, tiếp cận phương tiện truyền thông, sử dụng điện thoại di động và kỹ năng CNTT cơ bản.[3] 91% phụ nữ và trẻ em gái ở Việt Nam đã sử dụng điện thoại di động[4]. Việc sở hữu một thiết bị công nghệ là điều kiện cần nhưng chưa đủ để phụ nữ và trẻ em gái khai thác tiềm năng của số hóa.[5] Phụ nữ phải có cơ hội bình đẳng để định hình sự phát triển công nghệ và dẫn dắt đổi mới sáng tạo. Điều này cần bắt đầu từ môi trường học đường. Số lượng học sinh, sinh viên nam trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) vẫn lớn hơn nhiều so với nữ. Ở Việt Nam, chỉ có 36% sinh viên tốt nghiệp đại học là nữ làm việc trong lĩnh vực STEM. 78% sinh viên theo học tại Đại học Bách Khoa Hà Nội là nam giới.[6] Nữ giới theo học ngành STEM trước tiên phải vượt qua nhiều rào cản xã hội và văn hóa mang tính hệ thống. Kết quả nghiên cứu cho thấy, bản thân giáo viên và học sinh, sinh viên nữ còn có những thành kiến văn hóa về khả năng phù hợp của bản thân với lĩnh vực STEM. Khoảng cách giới trong ngành STEM khiến đổi mới sáng tạo và công nghệ trở thành lĩnh vực có tỷ lệ mất cân bằng giới cao nhất.[8] [9] Theo Tổ chức Lao động Quốc tế, nữ giới chỉ chiếm 37% lực lượng lao động công nghệ.[10] [11] Các nghiên cứu cho thấy, doanh nghiệp có mức độ bình đẳng giới cao hơn sẽ hoạt động hiệu quả hơn về mặt tài chính. Tăng cường sự tham gia của nữ giới vào lĩnh vực công nghệ giúp tạo ra nhiều giải pháp đột phá hơn và tăng cường đổi mới sáng tạo, từ đó đáp ứng nhu cầu của nữ giới và thúc đẩy bình đẳng giới. Một Hội nghị do tổ chức UNESCO tổ chức năm 2015 đã đưa ra thông điệp vận động rằng “thế giới cần khoa học và khoa học cần nữ giới”. [13] Sự tham gia bình đẳng của nữ giới trong các lĩnh vực STEM ngày hôm nay là nền tảng để chuyển đổi số thành công tại Việt Nam trong tương lai. Để hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, hành trình chuyển đổi số của Việt Nam phải tạo điều kiện để mọi người dân có thể tham gia và đóng góp tích cực. Đây sẽ là chìa khóa để kinh tế Việt Nam tăng trưởng liên tục, ổn định [14] và đảm bảo mức độ hòa nhập xã hội cao hơn, phù hợp với Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững. Ba giải pháp cần thực hiện là: Đảm bảo các chính sách đáp ứng giới về chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Phá bỏ rào cản để phụ nữ và trẻ em gái trở thành những người tiên phong đổi mới sáng tạo và những lãnh đạo tương lai trong lĩnh vực STEM. Dự báo xu hướng việc làm trong tương lai. Đảm bảo khả năng tiếp cận các chương trình nâng cao và đào tạo lại kỹ năng. Đừng lặp lại những trở ngại/rào cản cho sự tham gia của phụ nữ và trẻ em gái vào lực lượng lao động tương lai. Hãy cùng nhau kỷ niệm Ngày Quốc tế Phụ nữ năm nay bằng cam kết xây dựng một thế giới mà ở đó đổi mới sáng tạo và công nghệ được khai thác hiệu quả để tạo ra một xã hội công bằng và bình đẳng hơn.   Pauline Tamesis - Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam. Để có thêm thông tin, xin mời xem Tóm tắt về Chính sách DigiAll của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam – Đổi mới sáng tạo và công nghệ cho Bình đẳng Giới tại Việt Nam, tại địa chỉ: https://vietnam.un.org/en/221387-policy-brief-digitall-innovation-and-technology-gender-equality-viet-nam bằng tiếng Anh và tiếng Việt.   Tài liệu tham khảo: [1] Phiên họp thứ 67 của Ủy ban về vị thế của phụ nữ từ ngày 6-17/3/2023; Mục 3 (a) trong chương trình làm việc dự kiến*, với tựa đề “Phụ nữ năm 2000: bình đẳng giới, phát triển và hòa bình cho thế kỷ XXI”: thực hiện các mục tiêu và hành động chiến lược trong những lĩnh vực chính cần lưu tâm cũng như các hành động, sáng kiến khác, trang 9 [2] Nguyen Minh Tri, Tạp chí Nghiên cứu kinh tế thế giới (Research in World Economy), “Tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đến thị trường lao động ở Việt Nam, DOI: 10.5430/rwe.v12n1p94 [3] UNICEF, Điều tra SDGCW Việt Nam 2020-2021 https://www.unicef.org/vietnam/media/8696/file/Mass%20media%20&%20ICT.pdf [4] Chỉ số WPS 2021-2022, trang 85 https://giwps.georgetown.edu/wp-content/uploads/2021/11/WPS-Index-2021.pdf [5] Phiên họp thứ 67 của Ủy ban về vị thế của phụ nữ từ ngày 6-17/3/2023; Mục 3 (a) trong chương trình làm việc dự kiến*, với tựa đề “Phụ nữ năm 2000: bình đẳng giới, phát triển và hòa bình cho thế kỷ XXI”: thực hiện các mục tiêu và hành động chiến lược trong những lĩnh vực chính cần lưu tâm cũng như các hành động, sáng kiến khác. [6]2021. “Sinh viên nữ trong khối ngành STEM trên thế giới và Việt Nam - Thực trạng và bài học.” Tạp Chí Công Thương. Ngày 17/9/2021. https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/sinh-vien-nu-trong-khoi-nganh-stem-tren-the-gioi-va-viet-nam-thuc-trang-va-bai-hoc-83675.htm. [7] Phiên họp thứ 67 của Ủy ban về vị thế của phụ nữ từ ngày 6-17/3/2023; Mục 3 (a) trong chương trình làm việc dự kiến*, với tựa đề “Phụ nữ năm 2000: bình đẳng giới, phát triển và hòa bình cho thế kỷ XXI”: thực hiện các mục tiêu và hành động chiến lược trong những lĩnh vực chính cần lưu tâm cũng như các hành động, sáng kiến khác, trang 6 [8] Báo Tuổi Trẻ online. 2022. “Ngành công nghệ thông tin 'khát' nhân lực nữ." Báo Tuổi Trẻ online. Ngày 15/8/2022. https://tuoitre.vn/nganh-cong-nghe-thong-tin-khat-nhan-luc-nu-20220815132455884.htm. [9] “Nữ giới cân bằng sân chơi trong lĩnh vực công nghệ.” 2022. En.vcci.com.vn. Ngày 4/6/2022. https://vi.vcci.com.vn/women-levelling-the-play-field-in-tech. [10] UNWOMEN, 2019. Tổng quan về bình đẳng giới ở Việt Nam [11] “Phụ nữ Việt Nam ngày càng được chuẩn bị tốt hơn để đảm nhận những vị trí ra quyết định trong doanh nghiệp.” 2020. Www.ilo.org. Ngày 17/11/2020. https://www.ilo.org/hanoi/Informationresources/Publicinformation/Pressreleases/WCMS_761182/lang--en/index.htm. [12] Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), 2018. https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2018/11/28/blog-economic-gains-from-gender-inclusion-even-greater-than-you-thought. [13] Đối thoại chính sách với chủ đề “Bình đẳng giới trong chuyển đổi số tại Việt Nam: cơ hội và thách thức”, ngày 3/3/2023, Hà Nội [14] https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2018/11/28/blog-economic-gains-from-gender-inclusion-even-greater-than-you-thought

Lô bưởi đầu tiên của Việt Nam đã được xuất khẩu sang thị trường Mỹ từ tỉnh Bến Tre (Đồng bằng sông Cửu Long) vào thứ Hai, ngày 28 tháng 11 năm 2022, tại buổi lễ do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Ủy ban Nhân dân tỉnh tổ chức. Sau gần 6 năm đàm phán, thị trường Hoa Kỳ đã mở cửa cho bưởi tươi của Việt Nam. Thành công này có được là nhờ nỗ lực của tất cả các chủ thể trong chuỗi giá trị bưởi, bao gồm nhà hoạch định chính sách, nhà xuất khẩu, nông dân, các bên cung cấp dịch vụ và cả các chuyên gia trong nước và quốc tế của Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc - UNIDO. Bưởi tươi xuất khẩu sang Mỹ có yêu cầu rất khắt khe về kiểm soát bệnh dịch, vì thế đòi hỏi nhiều thời gian đào tạo nông dân cũng như thay đổi quy trình canh tác để đáp ứng yêu cầu và nâng cấp chuỗi liên kết. UNIDO Việt Nam và Viện Cơ điện Nông nghiệp & Công nghệ Sau thu hoạch (VIAEP) đã trực tiếp hỗ trợ kỹ thuật xử lý sau thu hoạch cho lô bưởi đầu tiên này tại Công ty CP Tập đoàn XNK Trái cây Chánh Thu (Chánh Thu) để đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường Mỹ. Chánh Thu là một trong những doanh nghiệp do phụ nữ và thanh niên làm chủ tại ĐBSCL được hỗ trợ tăng cường đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ và nâng cao năng lực tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng. Hoạt động nằm trong khuôn khổ Chương trình Tiêu chuẩn và Chất lượng Toàn cầu (GQSP) và Quỹ Ủy thác Đa bên của Liên hợp quốc (MPTF). GQSP Việt Nam là một phần của chương trình GQSP toàn cầu do Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) tài trợ và được UNIDO thực hiện với sự hợp tác chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (MARD). Theo yêu cầu bắt buộc của thị trường Mỹ, trái bưởi tươi xuất sang Mỹ không được sử dụng màng PVC bọc thực phẩm. Công nghệ màng phủ mới do dự án phối hợp với VIAEP và các chuyên gia quốc tế phát triển giúp kéo dài thời gian bảo quản lên đến 3 tháng mà không cần sử dụng màng nylon. Song song với việc nghiên cứu phát triển sản phẩm màng phủ, một hệ thống sơ chế xử lý trái bưởi đồng bộ công suất 4-5 tấn/h đã được thiết kế, chế tạo bao gồm các công đoạn: rửa, xử lý hóa chất, làm ráo, phun phủ màng và làm khô trái bưởi. Hệ thống thiết bị này đã được Cơ quan kiểm dịch động thực vật Mỹ (APHIS) và Cục Bảo vệ thực vật chấp nhận đạt yêu cầu để giúp Chánh Thu xử lý trái bưởi vào thị trường Mỹ. “Hiệu quả của dự án giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức lớn nhất của xuất khẩu trái cây là xử lý sau thu hoạch để bảo quản trái cây được lâu và xuất khẩu sang các thị trường khó tính với chi phí logistics giảm. Đây là một động thái cần thiết vào thời điểm này. Điều này cũng khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn cho những đổi mới trong tương lai để mang đến những sản phẩm chất lượng cho người tiêu dùng.”- Ngô Tường Vy, Tổng giám đốc Chánh Thu, chia sẻ về hỗ trợ kỹ thuật của UNIDO. Từ thành công này, UNIDO sẽ tiếp tục nỗ lực để tăng khả năng tiếp cận thị trường quốc tế cho trái cây Việt Nam, xây dựng chuỗi giá trị đổi mới và bền vững để đóng góp cho kinh tế nông thôn.

(Bản dịch không chính thức để tham khảo) “Xét rằng việc công nhận phẩm giá vốn có và các quyền bình đẳng và bất khả xâm phạm của tất cả các thành viên trong gia đình nhân loại là nền tảng của tự do, công lý và hòa bình trên thế giới,” là dòng đầu tiên của Lời nói đầu của Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền. Trong một câu, nó gói gọn các nguyên tắc và giá trị mà chúng ta, với tư cách là một gia đình nhân loại, đã hứa sẽ duy trì và thực hiện 74 năm trước. Đó là lời nhắc nhở mạnh mẽ về tuyên bố của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào chính ngày này năm 1948. Do đó, hàng năm, vào ngày 10 tháng 12, chúng ta kỷ niệm Ngày Nhân quyền Quốc tế để kỷ niệm việc thông qua Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền. Bằng cách kỷ niệm Ngày Nhân quyền Quốc tế, chúng tôi tiếp tục tái khẳng định lời hứa của Tuyên bố – duy trì các quyền con người phổ quát, không thể chia cắt và không thể chuyển nhượng cũng như các quyền tự do cơ bản cho mọi người, ở mọi nơi. Năm 2023 đánh dấu tròn 45 năm Việt Nam trở thành thành viên Liên Hợp Quốc. Trong chuyến thăm gần đây của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres, ông đã chia sẻ: “Quyền con người là trọng tâm của việc giải phóng những gì tốt đẹp nhất trong xã hội của chúng ta. Giúp xây dựng tình đoàn kết. Giúp thúc đẩy hòa nhập, bình đẳng và tăng trưởng. Giúp bảo lãnh tự do. Và đảm bảo sự ổn định lâu dài ”, và nhấn mạnh việc duy trì quyền con người ở mọi khía cạnh vẫn là yếu tố rất quan trọng để viết  chương tiếp theo của câu chuyện thành công về phát triển của Việt Nam. Thế giới của chúng ta ngày nay tiếp tục đối mặt với vô số thách thức, từ đại dịch đến xung đột và biến đổi khí hậu. Trên toàn cầu, bất công xã hội còn lan tràn; các quyền tự do cơ bản về tôn giáo và tín ngưỡng, quan điểm và biểu đạt đang bị tấn công; và những người dễ bị tổn thương chịu nhiều bất bình đẳng và phân biệt đối xử nhất, không thể thực hiện các quyền của mình. Việt Nam không tránh khỏi tác động của các cuộc khủng hoảng toàn cầu. Trong khi đất nước vẫn đang hồi phục sau đại dịch COVID-19, Việt Nam đang phải đối phó với giá lương thực và năng lượng ngày càng tăng cao do hậu quả của cuộc xung đột ở Ukraine, đồng thời chống chọi với thiên tai và tác động của biến đổi khí hậu. Thật không may, chính những người nghèo và những người ít có khả năng vượt qua những cú sốc này lại phải gánh chịu gánh nặng tác động của những cuộc khủng hoảng này một cách không tương xứng. Ở Việt Nam, các cộng đồng dân tộc thiểu số và sinh sống ở vùng sâu vùng xa vẫn đang có nguy cơ bị tụt lại phía sau. Chỉ 1/5 số hộ dân tộc thiểu số được tiếp cận với nước sạch và các dịch vụ vệ sinh cơ bản so với các hộ gia đình người Kinh và Hoa. Mặc dù mức độ bao phủ của bảo hiểm y tế cao, nhưng khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế của một số nhóm dân tộc thiểu số còn thấp. Trong khi 87% phụ nữ Mông có bảo hiểm y tế, thì chỉ có 37% sinh con tại cơ sở y tế. Tỷ lệ tử vong mẹ ở các dân tộc thiểu số cũng cao gấp 2-3 lần so với mức trung bình của cả nước. Tỷ lệ nhập học mầm non của trẻ em từ 3 đến 5 tuổi của các dân tộc chỉ đạt 66% so với 92% của cả nước. Nghèo đa chiều của nhóm Mông, Dao và Khmer lần lượt là 45%, 20% và 19,2%, trong khi tỷ lệ này của người Kinh là 2,8% vào năm 2020. Khủng hoảng khí hậu làm trầm trọng thêm tình trạng dễ bị tổn thương của các nhóm dân tộc thiểu số . Hạn hán, nắng nóng và lũ lụt dẫn đến mất an ninh do biến đổi khí hậu gây ra. Nông nghiệp sản xuất nhỏ, đặc biệt là nông dân nghèo, dân tộc thiểu số và phụ nữ là những nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Tất cả những thách thức phát triển này đe dọa phẩm giá và sự bình đẳng về quyền, bao gồm sức khỏe, thực phẩm, giáo dục, mức sống đầy đủ, trợ cấp xã hội và thậm chí cả cuộc sống. Thực tế mà các cá nhân và cộng đồng dễ bị tổn thương phải đối mặt trong cuộc sống và sinh kế của họ là lời nhắc nhở và thúc đẩy chúng ta tiếp tục hành động để lồng ghép quyền con người vào tất cả các ưu tiên phát triển – từ hành động khí hậu, đến bảo trợ lao động và xã hội, đến chuyển đổi kinh tế – và luôn đặt con người vào vị thế trung tâm của sự phát triển. Vào ngày 28 tháng 7 năm 2022, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua một nghị quyết lịch sử công nhận toàn cầu quyền con người được hưởng một môi trường trong sạch, lành mạnh và bền vững (R2HE). Sự phát triển pháp lý quốc tế quan trọng này củng cố hành động tại hơn 150 quốc gia nơi R2HE đã được công nhận . Việc Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025 là trách nhiệm to lớn nhưng cũng là cơ hội rất quan trọng để nỗ lực gấp đôi trong việc bảo vệ và thúc đẩy các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa, dân sự và chính trị phù hợp với các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế. Trong số các cam kết của Việt Nam khi được bầu vào Hội đồng Nhân quyền, điều đáng khích lệ là Việt Nam đã ưu tiên thực hiện các cam kết và nghĩa vụ của mình theo các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam đã phê chuẩn 7 trên 9 điều ước; tăng cường giáo dục về quyền con người; và giải quyết các tác động của biến đổi khí hậu đối với việc thụ hưởng các quyền con người, đặc biệt quan tâm đến quyền của các nhóm dễ bị tổn thương. Khi Việt Nam bắt đầu trở thành thành viên của Hội đồng Nhân quyền, điều quan trọng là biến những cam kết này thành hành động cụ thể, và đưa ra bằng chứng mạnh mẽ hơn nữa về việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người. Liên Hợp Quốc, với vị trí là một đối tác đáng tự hào và lâu dài của Việt Nam trong hơn 45 năm qua, sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam, các đối tác phát triển và các lực lượng trong xã hội, để đảm bảo quyền con người là trung tâm của mọi nỗ lực phát triển. Sự cộng tác và hợp tác được đổi mới, bao gồm sự hòa nhập và tham gia có ý nghĩa của các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng đa dạng, là các yếu tố quan trọng để thúc đẩy đối thoại sôi nổi cần thiết, giúp Việt Nam tiến bộ nhiều hơn nữa trên nhiều lĩnh vực liên quan đến đảm bảo quyền con người. Cùng nhau, chúng ta có thể thực hiện lời hứa về một gia đình nhân loại đề cao phẩm giá, tự do và công lý cho tất cả mọi người.   Bà Pauline Tamesis là Điều phối viên thường trú của LHQ tại Việt Nam. Để nhắc nhở thế giới về tầm quan trọng và di sản của Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền và trước thềm Lễ kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn vào năm tới, Liên Hợp Quốc đang phát động chiến dịch kéo dài một năm “UDHR 75: Nhân phẩm, Tự do và Công lý cho Tất cả mọi người”. Để biết thêm thông tin, vui lòng truy cập: https://www.ohchr.org/en/get-involved/campaign/human-rights-day

Vụ xô xát không chỉ làm tan hoang một ngôi nhà mà cũng làm tan nát mối quan hệ ruột thịt của một gia đình.  Duy và Liên[1] là một cặp vợ chồng có HIV sinh sống ở thành phố Điện Biên Phủ. Liên là chủ lực về kinh tế, tạo thu nhập trong gia đình. Duy, do chịu nhiều tác dụng phụ của việc điều trị HIV từ nhiều năm trước nên phần lớn thời gian chỉ ở nhà chăm con và làm các việc nội trợ cho gia đình. Hai người con của Duy và Liên đều không nhiễm HIV do Liên đã được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút (ARV) trong thời gian mang thai và cho con bú. Gia đình nhỏ của họ sống trên mảnh đất mà Duy được bố mẹ mình cho thừa kế. Quyền thừa kế của Duy đối với mảnh đất này được pháp luật công nhận. Bố mẹ Duy cũng chia đều đất và quyền thừa kế đất cho tất cả các con, gồm con trai của anh cả đã qua đời của Duy và hai chị gái. Các gia đình nhỏ đều xây nhà trên mảnh đất được thừa kế và sống liền kề bên nhau. Nhưng kể từ khi biết hai vợ chồng Duy đều nhiễm HIV, mọi người trong nhà bắt đầu chèn ép vợ chồng Duy. Họ lấy cớ rằng Duy “kém cỏi” và “thiếu hiểu biết về xã hội” vì Duy không được khỏe và phần lớn thời gian chỉ ở nhà. Thế rồi, một dự án qui hoạch đô thị được triển khai xây dựng ở khu vực mà gia đình Duy sinh sống, khiến cho những căng thẳng và rạn nứt trong quan hệ của vợ chồng Duy với người thân càng thêm nghiêm trọng.  Đầu năm nay, chính quyền thành phố đã thu hồi một phần đất của gia đình lớn của Duy để mở đường mới theo qui hoạch phát triển thành phố và bồi thường cho gia đình một khoản tiền. Đồng thời, việc lấy đất mở đường cũng làm thay đổi lối đi vào các miếng đất nhỏ đã xây nhà của từng anh chị em. Hai chị gái của Duy đòi phải được chia nhiều tiền bồi thường hơn và cả chia lại miếng đất mà Duy đang có sổ đỏ. Hai chị của Duy còn xông vào nhà hai vợ chồng, chửi mắng họ là nhiễm HIV, xô đẩy, đánh Liên ngay trước mặt hai con nhỏ của họ. Vụ gây lộn đã làm tổn hại đến căn nhà và sinh hoạt của gia đình Duy, cũng làm tổn thương lòng tự trọng của hai vợ chồng. Bị dồn ép, Duy và Liên phải nhờ đến đại diện các ban ngành đoàn thể ở địa phương đứng ra hòa giải. Kỳ thị, phân biệt đối xử và bạo hành do vợ chồng Duy là người có HIV đã đe dọa quyền thừa kế và sở hữu tài sản của Duy, cũng như khiến vợ chồng Duy và hai con càng trở nên dễ bị tổn thương hơn. Nghiên cứu quốc gia về kỳ thị liên quan đến HIV tiến hành năm 2020 – 2021 cho thấy vẫn còn hơn 4% người sống với HIV bị vi phạm quyền trong 12 tháng qua và có tới 45% không biết liệu Việt Nam có luật nào bảo vệ người có HIV không bị phân biệt đối xử hay không[2]. “Thông qua đường dây nóng, chúng tôi vẫn nhận được nhiều chia sẻ của những người có HIV về việc họ bị kỳ thị, phân biệt đối xử và bạo hành, cả bằng lời nói và xâm phạm thân thể,” anh Nguyễn Anh Phong, đại diện Mạng lưới quốc gia người sống với HIV (VNP+) chia sẻ từ kinh nghiệm nhiều năm vận hành đường dây nóng tư vấn và hỗ trợ cộng đồng. “Chính những người có HIV và cả cộng đồng đều cần lên tiếng và hành động để loại bỏ kỳ thị và phân biệt đối xử. Các bạn không đơn độc. Chúng ta không đơn độc.” Phong nhấn mạnh. Chấm dứt kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV là chìa khóa để chấm dứt bạo lực đối với người có HIV và người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV, bảo đảm sự bình đẳng của mỗi người trong việc thụ hưởng các quyền như quyền sở hữu tài sản, quyền được học tập, chăm sóc sức khỏe, làm việc, tiếp cận công lý, quyền riêng tư, quyền được có gia đình, tự chủ về cơ thể và các quyền khác. Bảo đảm quyền được đối xử bình đẳng là trao quyền cho những người chịu ảnh hưởng chính bởi HIV được sống trong tôn trọng và phẩm giá.  
[1] Tên nhân vật đã được thay đổi [2] Báo cáo chỉ số kỳ thị với HIV ở Việt Nam, năm 2022. Đọc tại https://www.stigmaindex.org/country-reports/#/m/VN    *Các thành viên cộng đồng trong bức ảnh này đã đồng thuận để UNAIDS sử dụng hình ảnh của mình cho mục đích vận động xã hội trong đáp ứng với HIV.