Chuyên gia nhân quyền LHQ: Việt Nam cần bảo vệ quyền lương thực trong lúc quá trình công nghiệp hóa đang diễn ra nhanh chóng

Bà chuyên gia nhân quyền của LHQ cũng nói rằng những thách thức đang nổi lên này cần được giải quyết một cách minh bạch với sự tham gia đầy đủ của những người bị ảnh hưởng.

"Phát triển của Việt Nam trong 30 năm qua thực sự đáng kinh ngạc, với những cải cách kinh tế và chính trị đã biến chuyển Việt Nam từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới thành một quốc gia có thu nhập trung bình,” bà Elver nói.

Chuyên gia cũng cho biết, tỷ lệ đói nghèo đã giảm từ khoảng 60% vào đầu những năm 1990 xuống còn dưới 10% vào năm 2015. Trong cùng thời kỳ này, một phần ba dân số Việt Nam đã được thoát khỏi tình trạng mất an ninh lương thực, một đóng góp gần như chưa từng có đối với quyền lương thực mà người dân Việt Nam được hưởng.

Tuy nhiên, cùng với những đóng góp tích cực cho điều kiện sống của người dân, nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng và quá trình công nghiệp hóa đã gây ô nhiễm môi trường và lo ngại về việc bảo tồn bền vững các nguồn tài nguyên tái tạo.

"Các chính sách và kế hoạch phát triển phải tính đếm đến các chi phí thực sự đối với sức khoẻ con người, đất đai và tài nguyên nước cũng như tác động lâu dài của suy thoái môi trường đối với các thế hệ tương lai, chứ không chỉ dựa vào chính sách về lợi nhuận ngắn hạn và tăng trưởng kinh tế," bà Elver nói trong một tuyên bố sau chuyến thăm chính thức từ ngày 13 đến ngày 23 tháng 11.

Bà Elver đã chứng kiến một số tác động tiêu cực của công nghiệp hóa đối với người dân ở tỉnh Quảng Bình thuộc vùng duyên hải miền Trung.

"Tôi đã nói chuyện với thành viên các hộ gia đình ngư dân đánh cá gần bờ, một số trong số những người dễ bị tổn thương nhất trong dân số Việt Nam, những người này đã chịu ảnh hưởng lớn từ sự rò rỉ độc hại cao của Nhà máy sản xuất thép Formosa vào tháng 4 năm 2016", bà nói.

"Sự rò rỉ đã gây ra cái chết của hàng tấn cá, làm giảm đáng kể sản lượng đánh bắt hải sản và làm gián đoạn hoạt động đánh bắt cá trong nhiều tháng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của người dân ở vùng duyên hải này".

Một chương trình đền bù của Chính phủ trị giá 500 triệu đô la Mỹ do Formosa chi trả, trong một số trường hợp có vẻ là chưa thỏa đáng so với những ảnh hưởng lâu dài đối với các ngư dân và sinh kế của họ, bà Elver nói thêm. Bà cũng thúc giục Chính phủ tăng cường tính minh bạch trong thời gian tới khi thiết kế và thực hiện chương trình này.

Báo cáo viên đặc biệt cũng cho biết Việt Nam đã chuyển từ một quốc gia nhập khẩu lương thực thành một quốc gia xuất khẩu quy mô lớn, với sản lượng nông nghiệp tăng gấp ba lần trong vài thập kỷ gần đây với sản lượng gạo kỷ lục. Bà kêu gọi tiếp tục đa dạng hóa sản xuất nông nghiệp từ chủ yếu là sản xuất gạo để phản ánh những cân nhắc về tính bền vững, đặc biệt là dưới tác động của biến đổi khí hậu.

Việt Nam nằm trong số các quốc gia có nguy cơ đặc biệt cao do tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai, nhất là ở các vùng duyên hải rộng lớn, cũng như các vùng miền núi, nơi các dân tộc thiểu số sinh sống và tự cung tự cấp lương thực.

"Phụ nữ và trẻ em gái nằm trong số những nhóm dễ bị tổn thương nhất trước thảm họa thiên nhiên và các sự kiện thời tiết liên quan đến khí hậu như hạn hán, lũ lụt và xâm nhập mặn, ảnh hưởng trực tiếp đến dinh dưỡng của họ. Tình trạng xâm nhập mặn tại các lưu vực sông Mekong và khu vực đồng bằng sông Mekong màu mỡ đã đạt đến mức báo động," chuyên gia cho biết.

Vấn đề an toàn thực phẩm ở Việt Nam cũng rất quan trọng. Báo cáo viên đặc biệt nói rằng có những lo ngại về việc sử dụng thuốc trừ sâu và các hóa chất khác mà bà coi là "quá mức" và không được kiểm soát đầy đủ.

Bản báo cáo cuối cùng của Báo cáo viên đặc biệt sẽ được trình lên Hội đồng Nhân quyền LHQ vào tháng 3 năm 2019.

HẾT

Bà Hilal Elver (Thổ Nhĩ Kỳ) được chỉ định là Báo cáo viên đặc biệt về Quyền Lương thực bởi Hội đồng Nhân quyền vào năm 2014. Bà là Giáo sư nghiên cứu, và là Giám đốc của Dự án Biến đổi Khí hậu Toàn cầu, An ninh Con người, và Dân chủ, tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Toàn cầu Orfalea, đồng thời là học giả nổi tiếng tại Trường Luật, Đại học Tổng hợp California Los Angeles (UCLA), Trung tâm Luật Lương thực và Chính sách Resnick.   



Các Báo cáo viên Đặc biệt trực thuộc Nhóm các phương pháp đặc biệt (Special Procedures) của Hội đồng Nhân quyền. Đây là nhóm các chuyên gia độc lập lớn nhất trong hệ thống của Hội đồng Nhân quyền, thực hiện các cơ chế tìm kiếm và giám sát trong các tình huống chuyên biệt của quốc gia hoặc các chủ đề chuyên môn ở các quốc gia trên thế giới. Các chuyên gia này làm việc tình nguyện; họ không phải là nhân viên LHQ và không nhận lương bổng vì công việc của mình. Họ làm việc độc lập với các Chính phủ và tổ chức để thực hiện chức năng chuyên môn độc lập của mình. 



Để có thêm thông tin cho báo chí, xin liên hệ:

Tại Geneva: 

Viktoria Aberg (+41 229179790 / vaberg@ohchr.org)  



Để có thông tin cho báo chí về các chuyên gia độc lập khác của LHQ, xin liên hệ:

Jeremy Laurence – Media Unit (+ 41 22 917 9383 / jlaurence@ohchr.org)