Khi nguồn tài trợ quốc tế cho phòng, chống HIV bắt đầu giảm sút, các tổ chức cộng đồng của những người chịu ảnh hưởng nhiều nhất bởi HIV đã không ngần ngại đối mặt với thử thách này, nỗ lực tự vươn lên để đảm bảo rằng các giải pháp phòng, chống HIV do cộng đồng thúc đẩy không chỉ tiếp tục tồn tại, mà còn có thể phát triển hơn nữa.S Đỏ, một tổ chức cộng đồng (CBO) có trụ sở tại thành phố Cần Thơ, là một ví dụ điển hình về nỗ lực để thích ứng này, có thể được coi là mô hình thực hành tốt về tăng cường tính bền vững và đổi mới trong đáp ứng của cộng đồng với HIV ở Việt Nam.Một bước ngoặtĐược thành lập vào năm 2012 bởi và dành cho cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và cộng đồng người chuyển giới, S Đỏ khởi đầu là một sáng kiến ​​nhỏ được hỗ trợ bởi các nhà tài trợ quốc tế nhằm cung cấp các dịch vụ tiếp cận cộng đồng, tư vấn và xét nghiệm HIV, là những dịch vụ quan trọng để phòng, chống HIV trong các nhóm cộng đồng yếu thế, có nguy cơ cao lây nhiễm HIV.Trong nhiều năm, các chương trình can thiệp phòng, chống HIV ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ với sự hỗ trợ từ các nhà tài trợ quốc tế như PEPFAR và Quỹ Toàn cầu. Các nguồn tài trợ này đã cung cấp tài chính cho nhiều loại thuốc, sinh phẩm và dịch vụ HIV thiết yếu như điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), bộ dụng cụ và sinh phẩm tự xét nghiệm và hầu hết các hoạt động tư vấn, tiếp cận cộng đồng để cung cấp dịch vụ. Nhưng với việc Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình, nguồn tài trợ này đang giảm dần. Điều này đã khiến các tổ chức như S Đỏ đứng trước ngã ba đường: thích ứng với sự thay đổi hoặc có nguy cơ đánh mất những thành quả mà nhóm đã nỗ lực rất nhiều mới có được trong nâng cao năng lực cho bản thân và cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV.Đặng Quốc Phong, trưởng nhóm S Đỏ và tự nhận là một người phi nhị nguyên về giới, cho biết: “Khi nguồn tài trợ nước ngoài bắt đầu giảm sút, chúng tôi phải đưa ra lựa chọn: hoặc thu hẹp hoạt động hoặc tự tìm cách duy trì hoạt động. Chúng tôi luôn tin rằng các giải pháp phải đến từ chính cộng đồng, và chúng tôi đã lựa chọn cố gắng để tiếp tục phát triển”.Quyết định đa dạng hóaĐội ngũ quản lý S Đỏ bắt đầu đặt ra những câu hỏi không dễ trả lời: Làm thế nào để S Đỏ có ngân sách hoạt động mà không chỉ dựa vào các khoản tài trợ? S Đỏ có thể tận dụng những thế mạnh nào để tạo ra một tương lai bền vững hơn cho nhóm? -- S Đỏ đã nhìn vào chính cộng đồng của mình để tìm cảm hứng và ý tưởng phát triển bền vững. Thông qua công việc của mình, S Đỏ nhận thấy cộng đồng có nhiều nhu cầu về kỹ năng sống, đào tạo nghề và tư vấn về nhạy cảm giới – đây là một cơ hội để bắt đầu tạo nguồn thu nhập bền vững. Nhận thức này đã dẫn đến việc thành lập nhánh doanh nghiệp xã hội của nhóm S Đỏ, cung cấp các dịch vụ xây dựng, nâng cao năng lực như hội thảo tập huấn về kỹ năng giao tiếp, kỹ thuật tư vấn và cung cấp các dịch vụ phòng, chống HIV, xây dựng sản phẩm truyền thông. Khách hàng bao gồm các tổ chức quốc tế như Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Tổ chức Cứu trợ trẻ em quốc tế và các cơ quan địa phương như Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP Cần Thơ và Hội Phụ nữ, cũng như tổ chức các lớp đào tạo cho các thành viên cộng đồng đang tìm kiếm hỗ trợ về việc làm.Phong chia sẻ: “Đây là một nỗ lực, hướng đi mà đôi bên cùng có lợi. Sứ mệnh của chúng tôi luôn lấy phục vụ cộng đồng làm trọng tâm trong tất cả các việc chúng tôi làm. Chúng tôi đang xây dựng kỹ năng, năng lực trong cộng đồng, góp phần cải thiện cuộc sống của thành viên cộng đồng, đồng thời cũng tạo ra nguồn thu phục vụ cho hoạt động của nhóm.”Hiện nay, khoảng 30% chi phí hoạt động của S Đỏ đến từ doanh thu của các dịch vụ tập huấn nâng cao năng lực. Phần còn lại đến từ các khoản tài trợ ngắn hạn và trung hạn của các tổ chức quốc tế. S Đỏ tái đầu tư thu nhập của mình vào các dịch vụ xét nghiệm HIV miễn phí, tư vấn sức khỏe tâm thần và tiếp cận cộng đồng. Nhóm phân công công việc cho  các thành viên theo các nhóm chuyên môn khác nhau, đảm bảo rằng hoạt động tạo thu nhập không ảnh hưởng đến việc cung cấp các dịch vụ HIV và chăm sóc sức khỏe khác cho cộng đồng.Những thách thức trong quá trình đổi mớiChuyển sang mô hình tự chủ tài chính có không ít thách thức. Sau nhiều năm hoạt động như một nhóm cộng đồng và phi lợi nhuận dựa vào các khoản tài trợ, S Đỏ hiện nay phải học cách tạo ra doanh thu trong khi vẫn trung thành với sứ mệnh phục vụ cộng đồng của mình.Phong thừa nhận: “Lúc đầu, thật khó khi phải suy nghĩ theo hướng rằng chúng tôi sẽ trở thành một loại hình tổ chức nào đó khác với mô hình hoạt động phi lợi nhuận. Chúng tôi phải chấp nhận thay đổi tư duy và tìm hiểu, nỗ lực rất nhiều để trở thành một doanh nghiệp xã hội.”Cũng có những khó khăn, phức tạp khi tìm hiểu và tuân thủ các qui định pháp lý cũng như quản lý tài chính. Việc tìm hiểu và đáp ứng các quy định về thuế và báo cáo của nhà nước đòi hỏi dành rất nhiều thời gian và công sức. Phong cho biết: "Chúng tôi đã dành rất nhiều thời gian để học hỏi, tự nâng cao năng lực, trau dồi bản thân",Sức mạnh của hành động tập thểThành công của S Đỏ chính là nhờ vào tinh thần hợp tác. Là thành viên sáng lập của Mạng lưới CBO Đồng bằng sông Cửu Long, S Đỏ đã đóng vai trò chủ chốt trong việc tăng cường kết nối giữa các nhóm cộng đồng thông qua tư vấn kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm và các sáng kiến ​​xây dựng năng lực.Ngoài các quan hệ đối tác ở ngay địa phương nơi nhóm hoạt động, S Đỏ còn hợp tác với các đơn vị, tổ chức trong và ngoài nước như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), cũng như các đối tác phát triển quốc tế khác. Hoạt động như một đơn vị tư vấn cộng đồng đáng tin cậy, S Đỏ giúp thiết kế và triển khai các chương trình phù hợp với cộng đồng MSM và người chuyển giới, nâng cao chất lượng dịch vụ và mở rộng phạm vi tiếp cận với cộng đồng.Phong chia sẻ thêm: “Sứ mệnh phục vụ cộng đồng của chúng tôi là quan trọng nhất. Thông qua hợp tác cùng phát triển, chúng tôi đang xây dựng một mạng lưới nhằm tạo ra sự thay đổi thực chất và lâu dài cho cộng đồng của mình”.Hội thảo tham vấn của UNAIDS giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về cộng đồng mìnhSự chuyển đổi của S Đỏ là một phần của một xu hướng thay đổi lớn hơn đang diễn ra trong ứng phó với HIV của Việt Nam. Vào tháng 8 năm 2024, Phong đã cùng các đại diện cộng đồng khác tham gia một hội thảo tham vấn cộng đồng do UNAIDS phối hợp với Cục phòng, chống HIV/AIDS tổ chức tại Hà Nội để thảo luận về giải pháp cho các tổ chức cộng đồng có thể duy trì hoạt động cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV trong bối cảnh tài trợ nước ngoài cho đáp ứng với HIV ngày càng giảm.Buổi tham vấn nhấn mạnh vai trò quan trọng của cộng đồng trong việc thúc đẩy ứng phó với HIV. Các khuyến nghị chính của cộng đồng bao gồm tăng cường chia sẻ thông tin, dữ liệu về dịch HIV và sự hợp tác giữa cộng đồng và các cơ quan y tế; xây dựng cơ chế, chính sách để tổ chức cộng đồng có thể tiếp cận nguồn ngân sách để thực hiện cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV; nhân rộng mô hình phòng khám đa dịch vụ do cộng đồng quản lý; và đảm bảo có môi trường chính sách mang tính khuyến khích, có hướng dẫn rõ ràng để tăng cường vai trò của tổ chức cộng đồng trong đáp ứng với HIV. Những người tham gia thảo luận cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục được nhận các hỗ trợ kỹ thuật nhằm cải thiện năng lực quản lý tài chính và nâng cao chất lượng dịch vụ phòng, chống HIV cung cấp cho cộng đồng.Đối với Phong, hội thảo tham vấn là một hoạt động rất có ý nghĩa. Phong cho biết: “Hội thảo tham vấn là lời nhắc nhở rằng nhóm chúng tôi không đơn độc trong những gì chúng tôi đang làm. Qua hội thảo, chúng tôi thấy rằng những trải nghiệm và giải pháp của nhóm chúng tôi là một phần của một hướng đi lớn hơn cho các tổ chức cộng đồng tham gia phòng, chống AIDS”.Tầm nhìn cho tương laiTrong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực thúc đẩy tính bền vững của công tác phòng, chống HIV/AIDS trong cả nước, bao gồm tính bền vững của đáp ứng với HIV do cộng đồng thúc đẩy, nhóm S Đỏ là một thực hành tốt về cách các tổ chức cộng đồng có thể chủ động, phát huy nội lực và đổi mới, để hợp tác và phát triển bền vững.Giám đốc quốc gia UNAIDS tại Việt Nam, ông Raman Hailevich, nhấn mạnh: “Nếu chúng ta không duy trì được các hoạt động phòng, chống HIV do cộng đồng thúc đẩy, chúng ta có nguy cơ thua cuộc trong cuộc chiến chống HIV và sẽ không đạt được mục tiêu chung là chấm dứt dịch bệnh AIDS. Nỗ lực chung của tất cả các bên liên quan gồm chính phủ, các tổ chức quốc tế và các nhà tài trợ là vô cùng cần thiết để tiếp tục nâng cao năng lực và củng cố môi trường thuận lợi cho các tổ chức cộng đồng tham gia vào phòng, chống HIV/AIDS. Điều này rất quan trọng để xây dựng niềm tin trong quan hệ đối tác phòng, chống HIV, cung cấp nguồn lực và tạo điều kiện cho tổ chức cộng đồng của những người sống với HIV và người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV giúp họ có những đóng góp to lớn hơn, bền vững hơn cho ứng phó với HIV. Một đáp ứng bền vững với HIV cần được xây dựng và phát triển cùng với cộng đồng, vì cộng đồng, với sự hỗ trợ của tất cả các bên liên quan.”

 "Tôi không hiểu. Em là nam hay nữ?”Những câu hỏi, nhận xét như vậy ở cơ sở y tế là lời nhắc nhở rõ ràng về sự phân biệt đối xử mà phụ nữ chuyển giới phải đối mặt. Đối với Tú Anh, một phụ nữ chuyển giới trẻ tuổi, và cộng đồng mà cô thuộc về, những tình huống trớ trêu như vậy không phải là hiếm. Người chuyển giới khi tiếp cận các dịch vụ y tế vẫn còn phải đối mặt với sự kỳ thị và cả những rào cản mang tính hệ thống khiến họ chưa được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe theo nhu cầu.Cuộc sống của phụ nữ chuyển giớiTú Anh, một thành viên năng nổ trong cộng đồng các nhóm đích trẻ chịu ảnh hưởng nhiều bởi HIV cam kết góp phần tạo ra những thay đổi tích cực. Sinh ra và lớn lên vào cuối những năm 1990 ở miền Bắc Việt Nam, cô đã chứng kiến ​​sự chật vật của phụ nữ chuyển giới trong cuộc sống, đặc biệt là những người xuất thân từ các tỉnh phía Bắc và là người dân tộc thiểu số. Họ bị thiệt thòi, chịu tổn thương nhiều hơn vì vừa phải đối mặt với các định kiến ​​xã hội quanh mình, vừa có rất ít lựa chọn về các dịch vụ y tế.Sống đúng với con người thật của mình - chấp nhận bề ngoài phản ánh đúng bản dạng giới của họ thay vì giới tính khi sinh - khiến nhiều người chuyển giới phải chịu sự soi mói và phân biệt đối xử.Phân biệt đối xử tác động đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của người chuyển giới, từ khả năng tìm việc làm ổn định, được đối xử tử tế đến tìm kiếm các dịch vụ y tế, sự công nhận của xã hội, và được bảo vệ tránh khỏi bạo lực giới. Theo Tú Anh, những khó khăn thách thức trong việc tìm kiếm công việc và có thu nhập ổn định khiến nhiều phụ nữ chuyển giới nhất là những người di cư tìm cách kiếm thu nhập để duy trì cuộc sống ở các cơ sở giải trí thậm chí làm mại dâm. Thật không may, sinh kế bấp bênh này khiến họ phải đối mặt với nhiều rủi ro, bao gồm bạo lực giới và bạo lực tình dục, nguy cơ lây nhiễm HIV và các nhiễm trùng lây qua đường tình dục khác. Tài chính eo hẹp càng làm trầm trọng thêm những thách thức này, đẩy một số chị em chấp nhận quan hệ tình dục không an toàn như không dùng bao cao su để được trả nhiều tiền hơn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV và các rủi ro về sức khỏe khác.Tú Anh chia sẻ: "Tôi đã hỗ trợ nhiều chị em chuyển giới, vì khó khăn về kinh tế và bị kỳ thị giới nên đã phải chịu bạo lực về thể chất và tình dục. Nhiều chị em trong cộng đồng mang vết thương lòng và tâm lý mặc cảm rất sâu vì trải nghiệm bị chối bỏ và không thể sống trọn vẹn với bản dạng giới của mình".Nhận thức về SOGIE[1] trong bối cảnh chăm sóc sức khỏeCác cơ sở chăm sóc sức khỏe, vốn phải là điểm đến an toàn cho mọi người, nhưng có thể lại chính là nguyên nhân gây ra tâm lý căng thẳng và tổn thương cho phụ nữ chuyển giới. Những câu hỏi không cần thiết của các nhân viên y tế liên quan đến cá nhân, chẳng hạn như về bản dạng giới hoặc ngoại hình, làm tăng sự ngần ngại của người chuyển giới trong việc tìm kiếm và sử dụng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Ngoài ra, việc không có các giấy tờ xác nhận giới tính mong muốn đồng nghĩa với việc bản dạng giới của họ thường trái với giới tính được ghi trong các giấy tờ chính thức, dẫn đến việc nhiều người chuyển giới bị từ chối sử dụng dịch vụ.Tú Anh cho biết: “Chúng tôi mong muốn được đối xử như bất kỳ người dân nào khác”. Để góp phần hỗ trợ cộng đồng của mình, cô đã nỗ lực hoạt động trong mạng lưới hỗ trợ cộng đồng phụ nữ chuyển giới, kết nối phụ nữ chuyển giới với các phòng khám cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe thân thiện và tôn trọng đối với người chuyển giới. Ngoài ra, cộng đồng đã huy động sự hỗ trợ và thành lập các phòng khám HIV được thiết kế để đáp ứng nhu cầu sử dụng dịch vụ của phụ nữ chuyển giới cũng như hợp tác với Cục Phòng, chống HIV/AIDS cùng các đối tác phát triển để tổ chức tập huấn nâng cao nhận thức về SOGIE, qua đó nhân viên y tế được tiếp nhận thông tin và tương tác trực tiếp với đại diện cộng đồng để hiểu về SOGIE và cung cấp dịch vụ y tế phù hợp hơn với cộng đồng này, không phán xét và đảm bảo bảo mật thông tin.Tú Anh bày tỏ: “Chúng tôi rất hoan nghênh công văn chỉ đạo của Bộ Y tế gửi đến tất cả các cơ sở y tế gần đây khẳng định rằng đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới (LGBT) là khuynh hướng tính dục và bản dạng giới tự nhiên khi sinh ra, không thể thay đổi và cũng không thể điều trị. Công văn cũng yêu cầu các cơ sở y tế trên cả nước cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người LGBT một cách tôn trọng và không phân biệt đối xử“ .      Mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực nhưng cũng còn rất nhiều các việc cần làm để có thể nâng cao nhận thức của nhân viên y tế nói chung về xu hướng tính dục, bản dạng giới và biểu hiện giới (SOGIE) trên quy mô rộng hơn để cung cấp dịch vụ y tế không phân biệt đối xử. Việc nâng cao nhận thức về SOGIE trang bị cho các nhân viên y tế kiến ​​thức và tạo sự đồng cảm để hiểu và tôn trọng những nhu cầu đa dạng của người chuyển giới. Thông qua việc thúc đẩy môi trường dịch vụ y tế mang tính bao trùm, những người cung cấp dịch vụ y tế sẽ tạo được môi trường an toàn, thân thiện, và khuyến khích được người chuyển giới sẵn sàng tìm kiếm và sử dụng các dịch vụ y tế khi có nhu cầu, hướng đến mục đích cuối cùng là cải thiện kết quả sức khỏe cho người chuyển giới và cả cộng đồng.Cung cấp dịch vụ y tế mang tính bao trùm để người dân dễ tiếp cậnTú Anh nhấn mạnh: “Mọi người sẽ có sẵn sàng tìm kiếm và sử dụng các dịch vụ y tế nhiều hơn khi họ cảm thấy an toàn và được tôn trọng”.Trong Tháng Hành động Quốc gia về Phòng, chống HIV/AIDS năm nay (10/11/2024 – 10/12/2024), hướng đến Ngày Thế giới Phòng, chống AIDS, Tú Anh và các thành viên trong cộng đồng người chuyển giới mong chờ và kêu gọi có những thay đổi tích cực hơn cho cộng đồng người chuyển giới.Theo ông Raman Hailevich, Giám đốc Quốc gia UNAIDS tại Việt Nam, "Xây dựng một hệ thống chăm sóc sức khỏe mang tính bao trùm và tôn trọng là cần thiết để đảm bảo rằng mọi người dân, bất kể bản dạng giới hay xu hướng tính dục như thế nào, đều có cơ hội sống khỏe mạnh và có phẩm giá. Sự thay đổi có thể xảy ra khi cộng đồng, các cơ quan chức năng và người cung cấp dịch vụ y tế cùng nhau thúc đẩy và thực hiện mỗi ngày cách tiếp cận lấy người dân làm trung tâm. Để chấm dứt đại dịch AIDS như một mối nguy cho sức khỏe cộng đồng vào năm 2030, chúng ta cần đảm bảo tiếp cận công bằng tới các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho mọi người dân."Đối với Tú Anh và nhiều người khác trong cộng đồng chuyển giới, hành trình để sống khỏe, sống là chính mình và không bị kỳ thị, phân biệt đối xử vẫn còn dài. Với sự hỗ trợ từ UNAIDS và các tổ chức quốc tế khác, và dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của chính phủ, những nỗ lực chung bảo vệ quyền được chăm sóc sức khỏe của người chuyển giới sẽ tiếp tục, hướng đến một tương lai mà người chuyển giới không còn phải đối mặt với sự phân biệt đối xử trong các cơ sở y tế, để tiếp nhận dịch vụ chăm sóc sức khỏe mà họ cần và sống một cuộc sống khỏe mạnh hơn, trọn vẹn hơn.
 [1]SOGIE: khuynh hướng tình dục, bản dạng và biểu hiện giới 

 Trên đường phố đông đúc của Tp. Hồ Chí Minh, Lai (không phải tên thật), một nhân viên tiếp cận cộng đồng (NVTCCĐ) có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn HIV, đã trở thành một anh hùng thầm lặng trong việc thúc đẩy các dịch vụ giảm hại, bảo vệ sức khỏe cộng đồng liên quan đến một vấn đề mới nổi: chemsex.Chemsex là hành vi sử dụng chất kích thích khi quan hệ tình dục, diễn ra chủ yếu trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và người chuyển giới. Chemsex làm tăng các nguy cơ về sức khỏe do tác dụng tức thời của việc sử dụng chất kích thích, như quan hệ tình dục không an toàn, nguy cơ lây nhiễm HIV và các nhiễm trùng lây qua đường tình dục (STI) cũng như các vấn đề về sức khỏe tâm thần[1].Hành trình của Minh đến với nhận thức và tiếp nhận hỗ trợLai lần đầu biết đến Minh thông qua một tin nhắn trên tài khoản mạng xã hội của mình. Anh sử dụng tài khoản này để tiếp cận những người MSM và người chuyển giới có các hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV. Minh, sinh viên năm nhất đại học đến từ một tỉnh thành phía nam, tỏ ra lo lắng trong suốt cuộc trò chuyện với Lai."Em nghĩ rằng em đã phơi nhiễm HIV và cần được hỗ trợ xét nghiệm", Minh bày tỏ.Minh kể lại rằng những khó khăn về tài chính đã khiến Minh tham gia vào quan hệ tình dục có lợi ích, và đó là nơi Minh đã biết đến chemsex. Với ảnh hưởng của chất kích thích được cho dùng, Minh cảm thấy bất lực, không đủ tỉnh táo để tuân thủ giới hạn thường đặt ra cho bản thân, và bởi vậy có hành vi nguy cơ. Mặc dù Minh biết tầm quan trọng của bao cao su, nhưng các chất kích thích này thường khiến tâm trí Minh trở nên kém nhạy bén sau khi dùng, khiến Minh dễ chấp nhận và tham gia vào các hành vi có hại cho sức khỏe.Lai đã nhanh chóng tư vấn, xét nghiệm HIV cho Minh, sử dụng những kiến thức và kỹ năng đã được đào tạo và rèn luyện thực tế về tư vấn giảm hại liên quan đến HIV và chemsex. Khi xét nghiệm cho kết quả không phản ứng (âm tính với HIV), Lai tiếp tục trao đổi với Minh về sức khỏe tình dục và các biện pháp giảm hại, bao gồm cả các nguy cơ liên quan đến chemsex. Với sự đồng thuận của Minh, Lai đã lập tức hỗ trợ Minh tiếp cận thuốc điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) và đưa Minh đi làm các xét nghiệm kiểm tra để bắt đầu điều trị PrEP. Sự đồng hành của Lai đã giúp Minh nhanh chóng được uống thuốc dự phòng trước phơi nhiễm HIV – một biện pháp có hiệu quả rất cao trong phòng tránh lây nhiễm HIV qua đường tình dục.Ba tháng sau đó, Minh vẫn đang tuân thủ tốt phác đồ điều trị PrEP và duy trì được tình trạng âm tính với HIV, đồng thời Minh cũng cho biết đã có thể kiểm soát tốt hơn cuộc sống của bản thân. Sự hỗ trợ liên tục của Lai không chỉ giúp Minh bảo vệ sức khỏe, mà còn giúp bạn lấy lại sự tự tin và tự chủ, có thể chủ động ra quyết định vể bản thân.Vai trò của nhân viên tiếp cận cộng đồng Trường hợp của Minh không phải là duy nhất. Chemsex đang ngày càng gia tăng ở Việt Nam cũng như ở các quốc gia khác trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Dữ liệu của Cơ quan Phòng chống Ma tuý và Tội phạm của Liên Hợp Quốc (UNODC) cho thấy sự gia tăng các vụ bắt giữ ma túy đá ở Việt Nam[2]; Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS, MSM tham gia chemsex có nguy cơ lây nhiễm HIV cao hơn 6-8 lần. Việc sử dụng chất kích thích trong hoạt động tình dục làm tăng sự lây lan của HIV và STI, là nguy cơ cho sức khỏe của các cá nhân và cả cộng đồng nói chung. Để ứng phó với vấn đề này, Bộ Y tế, UNAIDS và UNODC đã hợp tác chặt chẽ với các tổ chức cộng đồng và các nhà khoa học để cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và dự phòng HIV dựa trên bằng chứng khoa học cho những nhóm dân số có nguy cơ cao.Những NVTCCĐ tuyến đầu như Lai đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu các tác hại cho sức khỏe do hành vi chemsex, là điểm đến đầu tiên của cộng đồng để hỗ trợ giải quyết những nhu cầu chăm sóc sức khỏe liên quan đến sử dụng chất kích thích, sức khỏe tình dục và dự phòng HIV. NVTCCĐ, với nhiệt huyết, kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm trong tư vấn, đóng vai trò là cầu nối quan trọng giúp những người thuộc các nhóm yếu thế, dễ bị tổn thương tiếp cận dịch vụ mà họ cần. Người có hành vi chemsex thường che giấu do sợ bị kỳ thị, và phải dựa vào các NVTCCĐ để được tư vấn về nguy cơ, biện pháp giảm hại và chuyển gửi đến các dịch vụ chăm sóc sức khỏe phù hợp và thân thiện.Tác động tích cực trong bảo vệ sức khỏe cho khách hàng mà Lai đạt được là kết quả của việc anh đã làm công tác tư vấn HIV nhiều năm và gần đây đã tham gia chương trình đào tạo thí điểm về can thiệp chemsex do Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) chủ trì, với sự hỗ trợ kỹ thuật của UNAIDS, UNODC và Đại học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh. Sáng kiến ​​này cung cấp cho NVTCCĐ thông tin, kiến ​​thức chính xác và toàn diện cũng như các kỹ năng thực hành để tư vấn, đánh giá nguy cơ về chemsex, bao gồm dự phòng quá liều, các phương pháp giảm hại và hỗ trợ về sức khỏe tâm thần.Phương pháp tiếp cận lấy con người và cộng đồng làm trung tâm được sử dụng xuyên suốt trong sáng kiến này thông qua sự hợp tác, tham vấn với các NVTCCĐ như Lai và các thành viên cộng đồng khác trong tất cả các bước triển khai, từ thiết kế tài liệu đến xây dựng thí điểm các nội dung trong chương trình đào tạo. Phản hồi, góp ý của các thành viên cộng đồng có kinh nghiệm đã giúp việc xây dựng chương trình đào tạo thực sự hướng đến giải quyết nhu cầu chăm sóc sức khỏe của những người bị ảnh hưởng bởi chemsex. Mối quan hệ hợp tác đối tác này thúc đẩy việc tạo dựng một ứng phó mang tính bao trùm hơn và tạo tác động lớn hơn đối với HIV và nguy cơ về sức khỏe khác liên quan đến chemsex.Xây dựng năng lực và hỗ trợ là ưu tiên để giải quyết vấn đề về y tế công cộngLai cho biết: “Dựa trên kinh nghiệm nhiều năm làm tiếp cận, tư vấn HIV, NVTCCĐ chúng tôi đang chứng minh rằng chúng tôi có thể giành chiến thắng ngay cả trong những trận chiến thầm lặng nhất. Để giải quyết các nguy cơ về sức khỏe liên quan đến chemsex, cần có một môi trường thuận lợi được các cơ quan chức năng và người dân tạo điều kiện để chúng tôi có thể cung cấp dịch vụ hỗ trợ giảm hại. Các NVTCCĐ cũng cần được đào tạo, nâng cao năng lực thường xuyên để cập nhật kiến thức về chemsex và từ đó có thể cung cấp tư vấn, hỗ trợ phù hợp”.Việc tiếp tục củng cố một môi trường thuận lợi để cung cấp dịch vụ là vô cùng quan trọng. Điều này có nghĩa là tăng cường hơn nữa các hoạt động giảm kỳ thị, cung cấp dịch vụ không phân biệt đối xử và bảo vệ quyền của NVTCCĐ để họ có thể thực hiện vai trò của mình một cách hiệu quả. Vai trò lãnh đao của các cơ quan chức năng, sự ủng hộ của cộng đồng nói chung, các hoạt động xây dựng năng lực cho người cung cấp dịch vụ cũng như đầu tư vào cơ sở hạ tầng y tế công là rất quan trọng đối với những nỗ lực này.Ts. Bs. Nguyễn Thị Minh Tâm, Trưởng phòng Dự phòng lây nhiễm HIV, Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho biết “Liệu pháp tâm lý - một biện pháp giảm hại cho những người sử dụng ma túy dạng kích thích - đã được đưa vào Nghị định của Chính phủ năm 2024 về hướng dẫn thực hiện Luật Phòng, chống HIV/AIDS. Đây là bước tiến mới nhất của chúng tôi trong việc tạo ra một môi trường thuận lợi để bảo vệ sức khỏe cho nhóm đối tượng đích này, sau khi đã có Hướng dẫn Quốc gia của Bộ Y tế về can thiệp dự phòng HIV cho người MSM tham gia chemsex”.Ông Raman Hailevich, Giám đốc Quốc gia của UNAIDS cho biết: “Chúng tôi cam kết tiếp tục hỗ trợ các nỗ lực của Việt Nam nhằm ngăn ngừa lây nhiễm HIV và giải quyết các nhu cầu chăm sóc sức khỏe khác của những người có hành vi chemsex. Năm tới đây 2025, chúng tôi sẽ hỗ trợ hoàn thiện chương trình đào tạo này cho NVTCCĐ và sẽ phối hợp với UNODC để hỗ trợ tổ chức đào tạo giảng viên nguồn”.Những NVTCCĐ như Lai là nơi gửi gắm niềm tin cho những cá nhân đang bj ảnh hưởng bởi chemsex và đối mặt với nguy cơ về sức khỏe. Sự chia sẻ, tận tụy và cách tiếp cận lấy cộng đồng làm trung tâm của họ đang đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cho những nhóm dân số dễ bị tổn thương và thể hiện cam kết của các tổ chức cộng đồng đối với công tác bảo vệ sức khỏe người dân nói chung. 
 [1]UNAIDS và UNDOC (2024). Bộ công cụ về chemsex dành cho các nhà cung cấp dịch vụ lâm sàng Châu Á - Thái Bình Dương. Truy cập từ https://unaids-ap.org/wp-content/uploads/2024/11/chemsex-toolkit-for-clinical-service-providers-in-the-asia-pacific-khu vực_05112024.pdf [2] UNODC (2024). Ma túy tổng hợp ở Đông Á và Đông Nam Á: Những phát triển và thách thức mới nhất năm 2024. Truy cập từ https://www.unodc.org/roseap/uploads/documents/Publications/2024/Synthetic_Drugs_in_East_and_Southeast_Asia_2024.pdf 

Biên tập: Lưu Thu Hương   “Nửa đêm ngày hôm đó, nhà chú bị phóng hỏa. Một đòn trả thù vì chú đã hỗ trợ cho gia đình một cháu bé bị hiếp dâm. Họ dùng xích khóa cổng nhà, tưới xăng rồi châm lửa đốt. Lửa bùng lên, song bốn người nhà chú vẫn đang ngủ mà không hề hay biết. Cũng may là được công an phường đi tuần tra dập lửa hộ, mọi người trong nhà giữ được tính mạng. Nhưng nếu hôm đó không may mắn, chuyện gì sẽ xảy ra? Gần 20 năm làm nghề luật sư, chú đã tư vấn cho nhiều phụ nữ bị bạo lực. Chủ yếu là thông qua phòng tham vấn của Ngôi Nhà Bình Yên và văn phòng luật của mình. Người tìm đến chú đa dạng lắm, tầng lớp lao động, trí thức đủ cả. Có những người bị đánh đập, nhưng cũng có những người bị bạo lực về mặt tinh thần, bị thao túng, gây sức ép đến mức suy nhược thần kinh. Hầu hết các trường hợp, chú tư vấn không lấy phí. Đó là nghĩa vụ, là trách nhiệm của nghề luật sư mà. Nhưng có lúc cũng nguy hiểm, ví dụ như khi phía bên kia là côn đồ hay người có quyền lực, chú lo không những không bảo vệ được cho thân chủ mà còn không cứu nổi mình. Đến lúc chết, làm gì có ai quan tâm nữa? Thế mà chú vẫn làm đến bây giờ đấy. Là lương tâm chú bắt chú phải làm, chứ chẳng có pháp luật nào bắt. Nạn nhân không tìm mình thì biết tìm ai? Chú hỗ trợ nhiều vụ bạo lực gia đình quá, đến mức một số khách hàng tìm thấy chú trên mạng rồi gọi điện đến hỏi: ‘Đây có phải là luật sư gia đình không?’ Chú chỉ cười: ‘Làm gì có luật sư nào là luật sư gia đình. Nhưng nếu cần tìm luật sư cho người bị bạo lực thì bạn tìm đến đúng chỗ rồi.’ Mọi người cũng hay hỏi chú làm việc nguy hiểm vậy mà gia đình không ý kiến gì à. Riêng việc này thì chú rất tự hào. Vợ chú là người theo Phật, luôn hướng đến cái thiện; các con thì đều là luật sư hoặc chuẩn bị làm luật sư cả. Quan điểm của nhà chú rất đơn giản – ‘Cho đi để nhận lại nhiều hơn.’ Có lẽ nó là nghề chọn người bạn ạ. Đến giờ chú vẫn giữ liên lạc với thân chủ cũ. Nhiều người sau khi được hỗ trợ đã vực dậy và lấy lại cuộc sống của mình. Vậy là công việc của chú cũng có ý nghĩa đấy chứ nhỉ?” – Luật sư Bùi Đình Ứng, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội.