Terra-I: Giám Sát Diễn Biến Rừng Việt Nam Thông Qua Giải Pháp Giám Sát Gần Như Theo Thời Gian Thực

Việt Nam là một trong những quốc gia đã thực hiện kiểm kê rừng có hệ thống và thường xuyên. Tuần tra mặt đất - một phương pháp tốn nhiều thời gian và chi phí - được áp dụng chủ yếu để phát hiện sự thay đổi độ che phủ rừng, bao gồm cả những thay đổi do khai thác và lấn chiếm trái phép. Với diện tích rừng lớn và khó tiếp cận, việc tuần tra mặt đất đòi hỏi nhân sự rất lớn và thường không được triển khai nhanh chóng, dẫn đến việc phát hiện chậm các hoạt động bất hợp pháp và cản trở điều tra kịp thời và hiệu quả.

Terra-i là một hệ thống giám sát rừng sử dụng hình ảnh vệ tinh không gian 10 mét để phát hiện những thay đổi của thảm thực vật do hoạt động của con người trong thời gian gần nhất, được cập nhật 16 ngày một lần. Bằng cách giảm thời gian phát hiện của kiểm lâm sau khi hoạt động bất hợp pháp như khai thác trái phép và lấn chiếm xảy ra, Terra-i đưa ra cảnh báo sớm về thay đổi rừng, giúp tăng cường thực thi pháp luật và tăng tính minh bạch trong giám sát rừng.

Chương trình UN-REDD Việt Nam giai đoạn II, phối hợp với Trung tâm Nông nghiệp Nhiệt đới Quốc tế (CIAT), đã hỗ trợ ứng dụng thí điểm hệ thống Terra-i để theo dõi những thay đổi trong sử dụng đất rừng, đặc biệt là chuyển đổi rừng sang trồng cà phê ở huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng nơi hoạt động xâm lấn rừng lan diễn ra trên diện rộng và khó kiểm soát. Điều này đã được thực hiện theo bốn bước: (i) giới thiệu Terra-i với các bên liên quan và xác định các nhu cầu và thách thức cần giải quyết; (ii) triển khai dự án thí điểm Terra-i; (iii) thực hiện kiểm định thực địa; và (iv) xác thực dữ liệu Terra-i với dữ liệu thực địa và tăng cường năng lực của cán bộ kiểm lâm địa phương.

Hỗ trợ của Terra-i không chỉ cung cấp tổng quan không gian về thay đổi độ che phủ rừng mà còn cung cấp các cảnh báo hữu ích cho chính quyền địa phương để xác định các vị trí ưu tiên, đồng thời lập kế hoạch và thực hiện các hành động hiệu quả và kịp thời.

Với kết quả của việc áp dụng thí điểm thành công ở huyện Di Linh, Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng đã thông qua việc áp dụng Terra-i và quyết định mở rộng việc áp dụng ứng dụng trên toàn tỉnh. Các tổ chức xã hội dân sự, như Trung tâm Phát triển Nông thôn Bền vững (SRD) cũng đã công nhận Terra-i là một công cụ hữu ích để thúc đẩy giám sát rừng có sự tham gia và đề nghị mở rộng ứng dụng của hệ thống tới các tỉnh khác ở Việt Nam. Áp dụng hệ thống Terra-i sẽ giúp tăng cường phát hiện sớm các thay đổi rừng và tạo điều kiện cho sự tham gia hiệu quả của xã hội trong giám sát rừng.