Câu chuyện

Cải Cách An Sinh Xã Hội, Việt Nam Hướng Về Tương Lai

28 tháng 5 2018
Caption: Mrs. Phung Thi Vinh, Hoai Duc, Hanoi. “I got my pension payments thanks to the Government support” I worked as an elementary school teacher since 1978. Back then, being a teacher in the rural area means you only have monthly salary which is calculated upon a time basis. I was not a payroll officer, so I didn’t have to contribute to compulsory social security scheme. That is why I did not get to contribute to social insurance until 2005, but my time of contribution still would not meet the 20-year contribution requirement. Thanks to the government support, it was possible to claw back on social security from 1995 to 2004 so that I can meet the requirement. Now both my husband and I receive pension payments: albeit small, it substantially helps keep our body and soul together. Cô Phùng Thị Vinh, sinh năm 1960, Hoài Đức, Hà Nội “Được nhà nước hỗ trợ mới có đồng lương hưu” Tôi bắt đầu làm giáo viên mầm non từ năm 1978. Nhưng thời ấy, giáo viên mầm non ở nông thôn như tôi chỉ được hưởng lương công điểm, không thuộc biên chế Nhà nước nên không được tính hưởng bảo hiểm xã hội. Mãi đến năm 2005, tôi mới bắt đầu đóng BHXH, nhưng như vậy thì vẫn không kịp số năm hưởng lương là 20 năm. May là nhờ chính sách của Nhà nước, tôi được truy đóng Bảo hiểm xã hội từ năm 1995 đến năm 2004. Tôi chỉ phải đóng thêm từ năm 2005 đến 2015 nữa thì đủ tuổi nghỉ hưu, cũng vừa tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH để hưởng lương hưu hàng tháng. Mọi người bảo trường hợp của tôi là đặc biệt, từ chỗ không thuộc diện tham gia BHXH, bắt đầu được đóng BHXH từ năm 2005. Từ chỗ không còn đủ thời gian để tích lũy đủ 20 năm, tôi được truy đóng BHXH 10 năm từ năm 1995 đến 2004 để tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH. Bây giờ vợ chồng tôi cả hai đều có lương hưu và thẻ bảo hiểm y tế, tuy cũng chỉ đơn giản vài triệu 1 tháng nhưng cũng phần nào đủ trang trải cuộc sống gia đình.
Photo: © ILO

Đến năm 2030, dự kiến chỉ có dưới hai triệu người trên 65 tuổi có lương hưu, và có tới khoảng mười triệu người già không có lương hưu.

Việt Nam là một trong những xã hội già hóa nhanh nhất trên thế giới. Tuổi thọ gia tăng và mức sinh giảm đã đồng thời làm gia tăng số người cao tuổi cần chăm sóc và giảm số lao động hỗ trợ họ. Trong khi vào năm 2015 chỉ có khoảng 6 người trong độ tuổi lao động trên 1 người già trên 60 tuổi, vào năm 2055 sẽ chỉ có 2 người trong độ tuổi lao động trên 1 người lớn tuổi. Điều này có nghĩa là thế hệ “bánh sandwich” trong tương lai sẽ phải đối mặt với gánh nặng chăm sóc tăng lên cho ba thế hệ. Khi không có lương hưu, trách nhiệm của xã hội cũng nặng nề hơn. Do đó, đảm bảo phổ cập an sinh toàn dân cho người già không chỉ có lợi cho bản thân họ mà còn cho các gia đình.

Hiện tại, bảo hiểm xã hội ở Việt Nam chỉ bao phủ 27% lực lượng lao động. Đến năm 2030, dự kiến chỉ có dưới hai triệu người trên 65 tuổi có lương hưu, và có tới khoảng mười triệu người già không có lương hưu.

Vào tháng 5 năm 2018, Nghị quyết 28-NQ /TW về kế hoạch cải cách bảo hiểm xã hội đã được phê duyệt, thể hiện bước đột phá về chính sách xã hội tại Việt Nam. Kế hoạch đưa Việt Nam đến gần hơn với các nền kinh tế tiên tiến nhất trên thế giới về các chính sách an sinh xã hội, đặc biệt khi tập trung vào các phương pháp tiếp cận toàn diện và tích hợp để giải quyết các thách thức an sinh xã hội đương đại. ILO đã góp phần hình thành Kế hoạch thông qua việc đánh giá hệ thống an sinh xã hội hiện tại, khuyến nghị các lựa chọn khả thi cho cải cách trong các nghiên cứu kỹ thuật, và hỗ trợ các đối thoại chính sách với người lao động, người sử dụng lao động và các bên liên quan khác.

Nghị quyết cũng đặt ra mục tiêu bảo hiểm xã hội toàn dân, điều chỉnh các chính sách của Việt Nam cho phù hợp với các cam kết và nghĩa vụ quốc tế như quyền an sinh xã hội trong Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa, Khuyến nghị của ILO về các sàn an sinh xã hội (R202) và Chương trình nghị sự phát triển bền vững 2030 của LHQ. Quyết định đạt mục tiêu bao phủ toàn dân bằng việc chi trả chế độ cho người dân từ cả quỹ đóng góp bảo hiểm xã hội và ngân sách từ thu thuế đã đưa Việt Nam vào lộ trình tương tự như các nước láng giềng có diện bao phủ toàn dân như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Thái Lan.

Nhiều cải cách được đề xuất như tăng dần tuổi nghỉ hưu, giảm dần chênh lệch về độ tuổi nghỉ hưu và hưởng chế độ tuổi già giữa nam và nữ, và điều chỉnh tỷ lệ thay thế (tỷ lệ lương hưu nhận đươc so với số tiền đóng) theo chuẩn quốc tế sẽ góp phần đảm bảo tính bền vững tài chính lâu dài của hệ thống. Đây là những yếu tố thiết yếu của cải cách để đảm bảo rằng hệ thống tôn trọng và tăng cường các quyền có được ngày hôm nay.

Các cơ quan LHQ tham gia sáng kiến này

ILO
Tổ chức Lao động Quốc tế

Các mục tiêu chúng tôi đang hỗ trợ thông qua sáng kiến này