Giữ Gìn Truyền Thống Để Phát Triển Bền Vững

Ông Lý Láo Lở là người dân tộc Dao đỏ và là giám đốc của công ty SapaNapro. Ông là con trai của bà Lý Mei Chay, một bậc thầy nổi tiếng trong cộng đồng Dao đỏ ở xã Tả Phìn, huyện Sapa. Ông là một thanh niên dân tộc điển hình, luôn giúp cộng đồng của mình bảo tồn các cây thảo dược hiện có tại địa phương và phát huy công dụng của chúng, ví dụ như các loại thuốc tắm truyền thống.

Theo ông Lý Láo Lở, người Dao đỏ đã sử dụng các phương pháp tắm truyền thống qua hàng ngàn năm, dùng lá, hoa, rễ hoặc quả của cây rừng để bảo vệ sức khỏe của họ. Kiến thức truyền thống này đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Các phương pháp tắm kết hợp các loại thảo mộc khác nhau có tác dụng độc đáo, chẳng hạn như tác động lên các dây thần kinh, hệ hô hấp, da, cơ, xương và khớp.

Năm 2006, ông Lý Láo Lở đã thành lập công ty SapaNapro, một doanh nghiệp cộng đồng để thương mại hóa các loại thuốc tắm truyền thống của người dân tộc Dao đỏ. Sản phẩm chính của họ là thuốc tắm cho phụ nữ sau sinh đẻ, dựa trên kiến thức truyền thống của dân tộc Dao đỏ. Công ty SapaNapro là một mô hình tư nhân - cộng đồng để bảo tồn và phát triển nguồn gen của cây dược liệu và kiến thức truyền thống liên quan đến thuốc tắm. Doanh nghiệp cùng với người Dao đỏ bảo vệ tài nguyên và kiến thức truyền thống của họ thông qua việc chia sẻ lợi ích tích lũy của công ty từ các sản phẩm được thương mại hóa với cộng đồng người Dao đỏ. Những lợi ích này bao gồm tiền chi cho những người nắm giữ kiến thức truyền thống (hay các “bà mế”) và cho người thu gom cây dược liệu theo giá trị của các cây dược liệu thu thập được. Ngoài ra, công ty đóng góp một phần lợi nhuận vào quỹ phát triển cộng đồng thôn cho các hoạt động văn hóa xã hội của cộng đồng. Mô hình này góp phần cải thiện sinh kế của cộng đồng địa phương và bảo tồn đa dạng sinh học.

Với sự hỗ trợ của UNDP thông qua Dự án xây dựng năng lực phê chuẩn và thực hiện Nghị định thư Nagoya về tiếp cận nguồn gien và chia sẻ lợi ích từ việc sử dụng nguồn gien (ABS) ở Việt Nam, công ty SapaNapro với sự thành công của sản phẩm thuốc tắm là một ví dụ tích cực về một cơ chế tương tự ABS, trong đó có tính đến lợi ích của tất cả các bên liên quan. Do vậy, công ty SapaNapro và cộng đồng người Dao đỏ được chọn làm bộ phận nòng cốt trong các hoạt động tuyên truyền của dự án để sản xuất một sản phẩm thuốc giảm đau mới. Dự án dự kiến xây dựng một thỏa thuận phù hợp giữa những người có kiến thức truyền thống, bên cung cấp nguồn gen và công ty SapaNapro.